Tedarikte “En İyi Fiyat” Değil, “En Düşük Toplam Risk” Kazandırır
Doğru kurgulanmış bir prompt ile dağınık tedarikçi verilerini tek sayfalık, eyleme dönük bir analize dönüştürmek mümkün.
Bir üretim hattı, tek bir hammadde partisi yüzünden durabilir. Fiyat cazip olsa da hat duruşu, kalite kaçışı, geciken sevkiyat ve kur riski toplamda çok daha pahalıya mal olur. İyi haber şu: Doğru kurgulanmış bir prompt ile dağınık tedarikçi verilerini tek sayfalık, eyleme dönük bir analize dönüştürmek mümkün.
Prompt
“Farklı hammadde tedarikçilerinden gelen kalite verilerini karşılaştırarak, en uygun tedarikçi seçim kriterlerini ve risk analiz sonuçlarını özetleyen bir doküman hazırla.”
Bu Prompt Ne Yapmaya Çalışıyor?
Elma ile armutu karşılaştırmayı standartlaştırır. Farklı formatlarda gelen denetim skorları, PPM kusur oranları, PPAP/COA tutarlılığı, teslimat dakikliği, parti değişkenliği gibi metrikleri tek zeminde birleştirir.
Kriterleri görünür kılar. Sadece “fiyat/ton” yerine, toplam sahip olma maliyeti (hata, duruş, lojistik, kur, kalite riskleri) açısından puanlama çıkarır.
Riskleri sayısallaştırır. Tedarikçi/ülke riskini; kur, jeopolitik, doğal afet, tek-kaynak bağımlılığı gibi faktörlerle birlikte düşünür.
Karar cümlesi üretir. “Tek kaynak mı, çift kaynak mı, geçiş planı ne?” sorularına kısa, uygulanabilir cevap verir.
Örnek Çıktı (Kurgusal)
Yönetici Özeti
Son 12 ay verisine göre Tedarikçi A kalite ve teslimatta en istikrarlı profil; Tedarikçi B maliyet avantajlı ancak teslimat ve parti varyasyonu daha yüksek; Tedarikçi C fiyat/analiz tutarlılığı iyi fakat kur ve transit riski belirgin. Öneri: İlk 6 ay için A:%60 + B:%40 çift-kaynak; B tarafında proses kontrollü iyileştirme koşullu. C, acil arz şoku için “yedek” statüsünde tutulmalı.
Bulgular (özet anlatım)
Kalite: A’nın yıllık kusur oranı düşük ve stabil; B’de ilkbahar döneminde iki parti iadesi var (aynı proses penceresi). C’nin COA/PPAP uyumu güçlü ancak iki sevkiyat numunesi ile üretim partisi arasında ölçüsel kayma gözlenmiş.
Teslimat ve lojistik: A yerel; ortalama teslimat süresi kısa ve değişkenlik düşük. B yakın coğrafyada; liman yoğunluğu kaynaklı 2–3 haftalık oynama görülebiliyor. C uzak hat; sevkiyatta mevsimsel dalgalanma ve kur hassasiyeti var.
Maliyet: Parça başı birim fiyat B’de avantajlı; ancak hurda/yeniden işleme etkisi dahil edildiğinde fark kapanıyor. A’nın toplam maliyet profili dengeli.
Sürdürülebilirlik ve uygunluk: A ve C’de temel sertifikasyonlar güncel; B’de tedarikçi zincirinde izlenebilirlik iyileştirmesi isteniyor.
Önerilen Seçim Kriterleri (karar anında kullanılacak çerçeve)
Zorunlu: PPAP/COA tutarlılığı, parti içi/partiler arası varyasyon eşiği, on-time teslimat alt sınırı, temel sertifikasyonlar.
Ağırlıklı: Toplam maliyet (hata + duruş + lojistik), proses penceresi genişliği, değişkenlik yönetimi (SPC), sürdürülebilirlik beyanlarının doğrulanabilirliği.
Risk tamponu: Tek kaynağa düşmeyi engelleyen minimum ikame kapasitesi, alternatif hammadde/rota teyidi, 8D kapatma hızı.
Aksiyon Planı
Kısa vadeli: A ile çerçeve anlaşma; B için proses penceresi daraltma ve ilk üç ay %100 giriş kontrolü; C için acil durum sözleşmesi ve emniyet stoku.
Orta vadeli: B tarafında kalibrasyon/ölçüm sistemi analizi ve operatör eğitimi; A ve B’de ortak kalite sözlüğü ile COA uyuşmazlığını otomasyona bağlama.
İzleme: Aylık QBR; “teslimat varyasyonu” ve “COA sapması” için otomatik uyarı; kur/lojistik risk eşiği aşıldığında ikmal yüzdeleri güncellensin.
Promptu Nasıl Geliştiririz?
Zaman ve kapsamı kesinleştirin. “Son 12 ay, alüminyum 6xxx yassı ürün; Avrupa bölgesi.” gibi.
Çıktı formatını belirtin. “Yönetici özeti, bulgular, seçim kriterleri, aksiyon planı, risk senaryosu ve tek paragraf sonuç.”
Veri kaynaklarını söyleyin. “Giriş: PPM, on-time %, COA/PPAP tutarlılığı, iade/adet, 8D kapanış süresi, kur/logistik endeksi.”
Ağırlıklandırma kuralı verin. “Toplam puan = kalite %40 + teslimat %25 + maliyet %20 + risk %15.”
Belirsizlik şeridi isteyin. “Eksik/güvensiz veri noktalarını ayrı not et, etkisini yaz.”
Senaryo talep edin. “Tek-kaynak/çift-kaynak/üç-kaynak senaryolarında maliyet ve kesinti riski farkını özetle.”
Uygulanabilir kapanış cümlesi zorunluluğu koyun. “Tedarik yüzdeleri, koşullu iyileştirme maddeleri ve gözden geçirme periyodu ile bitir.”
Örnek zenginleştirilmiş komut cümlesi:
“Son 12 ayın A, B, C tedarikçi verilerini kullan. Kalite (PPM, COA/PPAP tutarlılığı), teslimat (on-time, lead-time varyansı), maliyet (TCO), risk (kur, lojistik, tek-kaynak) başlıklarında kıyasla. Ağırlık: 40/25/20/15. Eksik veriyi ‘düşük güven’ olarak işaretle. Üç kaynak senaryosu için tedarik yüzdesi öner ve koşullu aksiyon planıyla yönetici özeti üret.”
Mühendislikte Nerelerde İşe Yarar?
Satın Alma & Tedarik Zinciri: Tek-kaynak bağımlılığını azaltma, çift-kaynak geçiş planı, çerçeve anlaşma hazırlığı.
Kalite Mühendisliği: PPAP/COA tutarlılığı, 8D kapanış disiplini, giriş kontrol stratejisi belirleme.
Üretim & Operasyon: Parti değişkenliğinin proses penceresine etkisini azaltma, hat duruşlarını önleme.
NPI/Ar-Ge: Alternatif malzeme denemelerinde hızlı tedarikçi elemesi ve pilot ölçek ikmal planı.
Regülasyon/Sertifikasyon: İzlenebilirlik ve sürdürülebilirlik beyanlarının standartlaştırılmış değerlendirmesi.
Finans/Strateji: Kur ve lojistik oynaklığının toplam maliyete etkisini erken görmek, bütçe tamponu tanımlamak.
Kapanış
Bu prompt, “en ucuz tedarikçi” refleksini “en düşük toplam risk” yaklaşımına dönüştürür. Doğru veriyle beslendiğinde karar toplantısını uzatmayan, aksine hızlandıran net bir seçim çerçevesi sunar. Karar kalitesini artırmanın yolu; kapsamı tanımlamak, riskleri sayısallaştırmak ve koşullu aksiyonla kapatmaktan geçer.
